Baştan başlayalım. “Bodrum’da kiralar üçe katladı”, “Bodrum’da satılık ev fiyatları fırladı”, “Bodrum’da ev kalmadı”. Yaz sezonundan itibaren televizyonları, gazeteleri sık sık meşgul eden bu manşetlere mutlaka denk gelmişsinizdir. Pandemi döneminin büyükşehir insanına daha izole, sakin, mümkününce müstakil ve doğaya yakın bir hayat tarzının değerini hatırlatması sonucu, sadece Bodrum’a değil, birçok tatlı sahil beldemize bir çeşit göç başlamıştı. Önce tatil için oteller yerine kiralık evlerin tercih edilmesi, sonra yazlıkçıların bu kez dönmemeye karar vermesi, son olarak da pandeminin en az bir yıl daha uzama ihtimalinin tüm İstanbul’u harekete geçirmesi ile, Bodrum nüfusu her geçen gün artmakla kalmadı, halihazırda yeterince saçma olan Bodrum emlak çılgınlığı da fantastik bir hal almaya başladı…
Sevgili ev sahibi ve emlak danışmanı dostlarımızın affına sığınarak peşinen “saçma” diyorum, çünkü son üç ayımızı tam zamanlı olarak bu çılgınlığın kucağında geçiriyoruz. 😓 Hikayenin başını kaçıranlar için kısa özet: Bodrum’a taşınmamın üzerinden beş küsür yıl geçti ve şu an bu yazıyı buradaki üçüncü evimden yazıyorum. İlk evimi sadece kış sezonu / deneme süreci için tutmuştum; ikinci evimi bulana kadar epey zorlandım (şuradaki tecrübelerin hemen hepsi hala geçerli); sonra harika bir tesadüf sonucu bu eve aşık olunca kendisinden ayrıldım. 😇 Bitez sahiline adeta üç-beş adım mesafede olan, mandalina ağaçlarıyla süslü bahçesiyle bizi tahmin ettiğimizden de mutlu eden evimizin, hatta genel anlamda “ev” denen şeyin değerini pandemi sürecinde çok daha iyi anladık. 🧡 Derken telefon çaldı ve ev sahibimizin oğlunun da “pandemi nedeniyle Bodrum’a taşınanlar” kervanına katılacağının haberini aldık…
Eylül ayındaydık; geç açılan sezonun yeni yeni gaza geldiği, havaların nefis gittiği, Bodrum ev fiyatlarının en yüksek seviyelere vurduğu bir zamandı. Bunca yıldır akıl isteyenlere “Bodrum’da kasımdan önce ev aramayın” tavsiyelerinde bulunmuştum ve bize verilen süre ekim sonuna kadardı! 😣 Can havliyle kendimizi Sahibinden sularına attık. Tamam, tatilci evleri 20 bin gibi kiralardan bahsediyordu, ama yıllık kiralık evler mutlaka daha mantıklı olacaktı… Olmadı! 😳
Herkesin Aradığı O Ev…
Hikayenin bundan sonrasını okurken ve telaffuz edeceğim rakamları sindirmeye çalışırken bilmeniz gereken birkaç şeyi araya sıkıştırayım. Öncelikle, her yerde olduğu gibi Bodrum’da da evlerin fiyat skalası lokasyona göre mutlaka değişiyor. Biz ev arayış sürecimiz boyunca (sırasıyla) Bitez, Eskiçeşme ve Kumbahçe’ye odaklandık; yan gözle de Bardakçı, Konacık ve Ortakent’i kolladık. Bu bölgelerin zaten yaz-kış yaşamak için en çok tercih edilen lokasyonlar olması bir yana (bir sonraki yazının konusu olacak); bendeniz “Denize yürüyerek inemeyeceksem Bodrum’a neden taşındım!” saplantımdan yine ödün veremeyince, yarışmaya 2-0 dezavantajlı başlamış sayıldık. 😕
Aynı zamanda, bize şu anki evimizi çok da aratmayacak, pandemi sürdükçe aynı yaşam standardını sürdürebileceğimiz bir yer olmasını istiyorduk. 🙏 Mesela, daha küçük de olsa yine bir bahçe olsaydı; bahçesi olmasa bile keyifli bir balkonu, terası; bize nefes aldıracak, mutlu edecek herhangi bir dış mekan alanı. Ben sitede olmasını pek tercih etmiyordum, hem müstakil bir ev bulsak ne güzel olurdu; daire de ok, ama komşularla çok da iç içe olmaması gerekiyordu…
Bir de Bodrum’un malum ısınma sorunsalı var tabii. Klimayla ısındığım ilk yıllardan yadigar nur topu gibi astımım ve sonrasındaki sayısız deneme-yanılma-maaşlarca elektrik faturası ödeme serüvenimden sonra, en önemli kriterim tabii ki şömine-soba olacaktı. Bu durum bizi ister istemez daha eski evlere yönlendiriyor; bu sefer de karşımıza (en kibar tabirle) “tadilat ihtiyacı” çıkıyordu. Temiz, düzgün, derli toplu, ferah, yeşil-mavi gören bir ev derkeeen, baktık ki kriter listemiz ister istemez emlakçı dostlarımızdan azar işiteceğimiz boyuta ulaşmış. 🙄 Siz de içinizden “ohooo” dediyseniz, hemen savunmama geçeceğim: Bunca yıllık hayatlarımızı bırakıp Bodrum’da yaşamayı seçtiğimize göre, özellikle de evlerimizden pek çıkmadığımız şu dönemde, bize Bodrum’da yaşadığımızı hissettirecek bir ev hayal etmek en doğal hakkımız. 💙
Anlayacağınız, biz de herkesin aradığı o evi arıyorduk. 😇 Tüm bu kriterlerimizi uzun uzun saydım, çünkü sanırım sizinkiler de aşağı yukarı aynı olmalı. İşin en kritik dezavantajı da tam olarak buradaydı…
Bodrum’da Kiralık Evler Üçe Ayrılır: Sezonluk, Yıllık ve Pandemilik!
Bu blog’un ilk yıllarında çarşaf çarşaf yazdığımız ve Bodrum’daki emlak dinamiklerinin ne kadar farklı olduğunu anlattığımız yazılarımızı belki okumuşsunuzdur. Bodrum’da yaz-kış yaşamak için şöyle gönlünüze göre bir ev bulmak o zamanlarda da çok kolay değildi. Bunun öncelikli nedeni; sabit gerçeği yaz turizmi olan sevgili beldemizde, kiralık evlerin büyük çoğunluğunun sezonluk olması ve tatilci kitleyi hedeflemesi. Nispeten uygun kira rakamlarını “kış sezonu için”, “mayısa kadar” gibi başlıklarla önünüze atan, ve yaz sezonunda itinayla ikiyle çarpan bu kategorideki evler nedeniyle; eğer Bodrum’a tatile değil de bir yaşam kurmaya geldiyseniz, yıllık kiralık ve eşyasız ev bulmanın başlı başına bir mesele olduğunu hemen fark edeceksiniz.
Şimdi tüm bunları bile özlemle anabiliriz, çünkü Bodrum’da artık yeni bir “yıllık kiralık” ev modeliyle karşı karşıyayız: “Pandemiyi ailenizle birlikte Bodrum’da geçirmeye var mısınız?” 🎉
“Pandemilik kiralık” olarak isimlendirdiğim bu evlerin bir kısmı; normalde yaz sezonunda haftalık, aylık, sezonluk olarak kiralanan ve tam olarak da tatilci kitlenin kriterlerini karşılayan evler. Aradığınız “Bodrum” tatlılıklarına ek olarak mobilya, beyaz eşya, hatta çatal-bıçağına kadar hepsi var; “Valizinizi alıp yaşamaya başlayabilirsiniz” sloganıyla karşımızdalar! 😎 Şimdilik yıllık olarak kiralıklar; ancak geçen yazdan fırlama kira rakamlarıyla. Bu arada, emlakçı dostlarımızın daha size evi bile gezdirmeden itinayla not düştüğü gibi, yıllık kira bedeli peşin olarak isteniyor. Eğer bu evleri yıllık kiralayan birileri çıkmazsa, bahsettiğim yıllık kira bedeli 3’e bölünecek ve bu rakam da yaz sezonunun aylık kira bedeli edecek. Anlayacağınız, bana kalırsa bu evler şu an biraz hobi olarak yıllık kiralıklar; çünkü tutulmazlarsa sezonda mutlaka alıcıları var. 🧐
Bu evleri, normalde boş bir şekilde yaz-kış kiralık olan, ancak şimdi bu akıma ayak uydurarak apar topar döşenmiş (bazıları sıfır, bazıları eski-bakımsız eşyalarla) evler izliyor. Bu evlerin ilanlarında sık sık “eşyalı veya eşyasız olarak kiralanabilir” notu görülüyor. Ödeme şartları aynı; ancak “tamam ben eşyasız tutmak istiyorum, kendi eşyalarımı getireceğim” dediğinizde pazarlık başlıyor. ☠️ “Ama beyaz eşyalar kalacak herhalde”, “o dolabı demonte edersek bir daha kullanamayız ki”, “perdelerim çok kıymetlidir, onlar kalacak”, “o zaman biz depo araştırıp size dönelim” (dönmediler), “siz şu odayı kullanacak mısınız, biz eşyaların hepsini oraya yığarız, bir şey lazım olursa uğrarız” gibi repliklerle iş trajikomik yokuşlara tırmanıyor. 🤦♀️ Ev arayış sürecimizde, halihazırda yıllardır Bodrum’da yaşayan ve yaşamalık ev arayan azınlık (?!) olarak belimizi en çok büken durum bu oluyor. Eşyasız çok az ev çıkıyor; seçenekleriniz az olunca kriterlerinizle denk düşme ihtimali de neredeyse sıfırlanıyor. 😕
İşin enteresan yanı, sadece 1 yıl için, hani şu pandemilik evlerden tutmak istediğinizi varsayarsak bile; kiralara bakılırsa size o evde “yıl boyunca yaşayacaksınız” değil, “yıl boyunca tatil yapacaksınız” muamelesi yapılıyor…
Hazırsanız, Uçuşa Geçiyoruz!
Meraklananlar için, şimdi rakamlar… 💸
2+1, ortalama 70 m2, en basit dairelerden başlayalım. Bu evlerin küçük bir bahçe veya balkonu, biraz yeşili-mavisi, yani herhangi bir tatlılığı olsun isteseniz minimum 4-5 bin liralardan bahsediliyor. 3+1 olsun, biraz da yeni olsun, veya lokasyonu gerçekten iyi olsun peşindeyseniz bu rakamlar derhal 6-8 skalasına çıkıyor. Bunun üstüne müstakil olması, efendim dubleks olması, bahçesi-otoparkı, belki bahçesinde ufak bir havuzu, terası, deniz manzarası, denize yakın olması gibi “lüks”lerden birkaçı eklendiğinde (mesela her biri için biner eklemeyi deneyebilirsiniz!) kiralar 10-20 bin aralığına vuruyor ve size “ben yaşamak için değilim, ben tatil eviyim” diye bas bas bağırıyor. 🙄 Bu tip evleri bile bir türlü beğenemediğinizde, emlakçı dostlarımız sizi “15’lere çıkarsanız gönlünüze göre bir ev bulabileceğimize inanıyorum” diye teselli ediyor! 😳
Bizim hikayemize dönersek, ev sahibimizden sözleşme tarihimize kadar zaman aldıktan sonra, bir süre fiyatların düşmesini bekledik ve izledik. Düşmediler. 🙃 Kiraların bu noktaya vardığı gerçeğini kabullenmeye başladığımızda, “iyi de bunlar resmen kredi taksidi ediyor” dedik ve hiç aklımızda (ve bütçemizde) olmamasına rağmen satılık ev ihtimaline yükseldik. Sonuçta “tadilat isteyen” kategorisindeki evleri nispeten uygun fiyata alıp, içini de gönlümüze/ihtiyacımıza göre yaptırabilirdik ve bu durum seçeneklerimizi çoğaltırdı. 🤔 İşin duygusal tarafından bakarsak, çok sevdiğimiz evimizden çıkartılmamız belki de buna vesile olacak; hikaye mutlu sona bağlanacaktı. 🙏
Tabii o işin de öyle olmadığı ortaya çıktı. 😅 Öncelikle, Bodrum’da 1 milyon altına ev bulmanın neredeyse imkansız olduğunu bilmeniz lazım. 😟 1.5 milyon civarlarındaki ev seçeneklerinden mütevazı bir şeyler çıkması mümkün; ancak bunlar da genelde krediye uygun olmayan evler veya içine ciddi masraf yapmanızı gerektirecekler. Mantıklı fiyatlarla, yani pandemiden önceki değeriyle satışa sunulan evler biricik istisnalar olmakla beraber; genel olarak, yukarıda tarif etmeye çalıştığım şu hepimizin hayalindeki evler, 2 milyona yakın fiyatlardan başlıyor. Emlakçı dostlarımız gibi konuşmak istemiyorum ama, 2.5’lara çıkarsanız gönlünüze göre bir ev bulabileceğinize inanıyorum. 😣
Sizin de aklınızda “peki bu evleri kim alıyor?!?” sorusu yankılanıyorsa şunu da not düşeyim; izlediğimiz kadarıyla, bu saydığım kategorideki evlerin çok çok azı satılabiliyor. Gözümüze kestirdiğimiz ilanlar ekimden bu yana hala “favorilerim” listemizde kamp kurarken, satılamadıkça da fiyatları anlamsız bir şekilde yükselmeye devam ediyor. 🤔 “İhtiyaçtan” satılık olan ve fiyatı makul bir seviyeye çekilen evler ise derhal kapışılıyor; anladığımız kadarıyla “yatırımlık” ev peşinde olan kitle dersine sıkı çalışıyor.
Böylece, “yaşamalık” ev peşindeki biz maaşlı iyimserler, yeniden kiralık ev kovalamaya başlıyor. 😇
Serüvenin Mutlu Sonu: Yeniden, Rakı Balkonu!
Bodrum’da pandemi döneminde ev aramak o kadar moral bozucu ki, hayalinizdekiyle alakası olmayan evler gezme kotanızı birkaç ayda rahatlıkla dolduruyor ve o naif kriterlerinizi yavaşça yere bırakıyorsunuz. 😌 O kadar ki, biz de kalan tek kriterimizin “eşyasız” olmasından şüphelenmeye başlıyoruz. Beğendiğimiz eşyalı/sezonluk evleri resmen hobi olarak arayıp, “eşyasız ve yıllık olarak vermeyi düşünmezler mi?” diye ısrar ediyoruz. Eğer buralarda aynı “eşyasız ev” sorunsalından muzdarip birileri varsa verebileceğim en iyi ipucu bu; nitekim bizim tuttuğumuz ev de ilanı eşyalı olarak çıkan, geçen yaz dönemsel kiralanan o evlerden biri oldu. 👍
Tavsiye edebileceğim bir diğer şey, Bodrum’da bu dönemde fiyatların bunlar olduğunu kabullenmeniz. 😣 Yaşamak istediğiniz tarzdaki evler bütçenizi fazlasıyla aşıyorsa, öncelikle lokasyon kriterinizden ödün verebilirsiniz. Bodrum’un merkez noktalardan uzaklaşan, kışın yaşamak için daha az tercih edilen bölgelerinde nispeten daha uygun rakamları da, aradığınız sakinliği de daha çok bulabilirsiniz. Yok eğer lokasyon sizin için de sabit kriterlerden biriyse, o zaman bu rakamları vereceğiniz evin, en azından buna değecek bir ev olmasını dileyebilir; ve kendinizi “zaten pandemi döneminde kendimiz için hiçbir şey yapamıyoruz ki” diye teselli ederek, yeni evinize “geçiş dönemi evi” gözüyle bakabilirsiniz. “Pandemilik ev” arayanlar kervanına hoş geldiniz! 😅
3 aydan uzun bir süre boyunca, satılık ve kiralık, ilanı olan ve olmayan, eşyalı ve eşyasız, toplamda kaç ev gezdik artık sayamıyoruz. 😬 İçlerinde yolu olmayan, salonu olmayan, mutfağı olmayan; aidatı bir başka ev kirası eden, balkonu inşaat gürültüsüne açılan, dere yatağı bahçesinden akan, evcil hayvan kabul etmeyen evler vardı. 😓 (Eşyasız evler genelde kedi kabul ediyor, ama Bodrum’da köpek kabul etmeyen çok fazla ev/site var. Bizim sadece kedimiz olmasına rağmen prensip olarak o evleri de tutmak istemedik.)
Üstelik tüm bunlar, kış sezonu inşaat çılgınlığının başladığı; gürültünün, çamurların, çukurların ve dev bir şantiyede yaşadığımız hissinin peşimizi bırakmadığı; Bitez’de her gün mutlaka ya elektriğimizin, ya internetimizin, ya suyumuzun kesik olduğu aylarda yaşandı. 😓 Haliyle gitgide kafamızda şu soru oluşmaya başladı: Bodrum’da ev fiyatlarının “ev”den ibaret olmadığını çok iyi biliyorduk, ama bahsettiğimiz şey gerçekten bu “hayat tarzı” mıydı?
Artık arkadaşlarıma Bodrum’la aramızın bozulmaya başladığını anlatır olmuştum ki; Kumbahçe’de gezdiğimiz, kriterlerimize pek de uygun olmayan, ama kesinlikle güzel olan bir evin balkonundan Kale ile göz göze geldim. 😌 Manzaralı ev gibi bir arayışımız hiç yoktu, hatta “yokuşsuz” kriteri kişisel listemin başını çekiyordu. Ama o manzara bir an için beni Bodrum’a taşınma hayali kurduğum zamanlara, ve ilk taşındığımda hissettiğim o kıpırtıya ışınlamış bulundu. ✨ Tüm o hayaller Bodrum Kalesi’ne karşı, üçüncü duble civarlarında kurulduğuna göre, aramızı düzeltecek şey de olsa olsa bu olurdu! 🙏
Böylece, başa dönme umuduyla, yeniden bir Rakı Balkonu’muz oldu. 💙
Uzun serüvenin kısa sonucu: Bodrum’da sizin de tüm kriterlerinize, hayallerinize uyacak o ev muhtemelen yok. Hatta başa dönersek, biraz olsun seçiciyseniz, haberlerdeki “Bodrum’da ev kalmadı” manşetlerin gerçekçi olduğunu bile söyleyebiliriz. 😣 Yine de pes etmeden aramaya devam ediyorsanız, bence mümkününce çok ev gezin (ilanlar genelde olumlu-olumsuz anlamda fazlasıyla yanıltıcı olabiliyor.) ve gezdiğiniz her evin size, hayatlarımızın bu çok garip döneminde tam olarak neye ihtiyacınız olduğunu anlatmasına izin verin. 😌 Bahçesi, şöminesi, ekstra bir çalışma odası olmasa bile, eğer “burada mutlu olursun” hissi yeniden etrafınızı sardıysa, o evi kesinlikle kaçırmayın derim! 😇
Her şeyden önce sağlıkla ve sevdiklerimizle, hep bizi mutlu edecek yerlerde yaşamamız dileğiyle. 💙 Bodrum’da ev arayan herkese bol şans, bol sabır…
